غذای ناایمن و ناسالم، نه تنها از طریق خطرات مستقیم ناشی از غذا، باعث ایجاد بیش از ۲۰۰ نوع بیماری حاد و مزمن – از عفونت دستگاه گوارشی گرفته تا سرطان – می‌شود، بلکه هزینه‌های تجمیعی آن علاوه بر رنج و درد فردی، در سطح کلان مانعی برای توسعه اقتصادی-اجتماعی بوده، باعث افزایش فشار بر نظام بهداشت و درمان می‌شود،دسترسی به بازارهای جهانی غذا، تجارت، گردشگری را محدود کرده، و نهایتا تحقق رشد اقتصادی را با موانعی روبه‌رو می‌کند.
فائو و سازمان جهانی بهداشت با در نظر گرفتن این واقعیت‌ها از دست‌اندرکاران دخیل در تمامی مراحل تولید، فرآوری، فروش و یا آماده‌سازی مواد غذایی، چه آن‌ها که به صورت انفرادی فعالیت می‌کنندو چه نهادهای تجاری یا دولتی، می‌خواهند تا به تلاش برای حفظ ایمنی و سلامت غذا ادامه دهند. این دو کارگزاری سازمان ملل متحد، به‌طور خاص به دست‌اندرکاران زنجیره تأمین غذا پنج راهکار در این زمینه توصیه می‌کنند که از طریق آن‌ها می‌توان تحولی پایدار در ایمنی و سلامت غذا ایجاد کرد:
- مطمئن شوید که غذا ایمن و سالم است
- محصولات غذایی را با روش‌های ایمن و سالم پرورش دهید
- غذا را ایمن و سالم نگهداری کنید
- ایمنی و سلامت مواد غذایی را بررسی و ارزیابی کنید
- برای تامین ایمنی و سلامت غذا مشارکت و همکاری کنید
- مطمئن شوید که غذا ایمن و سالم است
دولت‌ها نقش حیاتی در تضمین ایمنی، سلامت و مغذی‌بودن مواد غذایی برای همگان دارند. دولت‌ها البته دلایل و انگیزه خوبی برای این کار دارند زیرا براساس گزارش بانک جهانی، غذای ناایمن و ناسالم از طریق کاهش بهره‌وری، سالانه هزینه‌ای بالغ بر ۹۵ میلیارد دلار به کشورهای دارای اقتصاد متوسط و ضعیف تحمیل می‌کند. برای کاهش این میزان خسارت و هزینه، سیاست‌گذاران می‌توانند کشاورزی و نظام پایدار غذایی را ترویج دهند و همکاری و مشارکت بین بخش‌های سلامت همگانی، بهداشت دام ، کشاورزی و دیگر بخش‌ها را تقویت کنند. بدین منظور کشورها می‌بایست از استانداردهای بین‌المللی تعیین شده از سوی کمیسیون مقررات مواد غذایی (Codex Alimentarius Commission) پیروی کنند.
- محصولات غذایی را با روش‌های ایمن و سالم پرورش دهید
تولید‌کنندگان مواد غذایی برای اطمینان از تأمین کافی مواد غذایی ایمن و سالم در سطح جهانی و به‌حداقل رساندن تأثیرات زیست‌محیطی آن‌ها و سازگاری با تغییرات اقلیمی، باید از روش‌های مناسب و بهینه استفاده کنند. با تغییر و تحول نظام‌های غذایی برای سازگاری با تغییرات اقلیمی ، کشاورزان باید برای کاهش خطرات بالقوه موجود و همچنین اطمینان از ایمنی و سلامت مواد غذایی، راه‌های بهینه را به‌دقت مدنظر قرار دهند. برای نمونه، توجه همزمان به دو مسئله سلامت گیاهان و بهداشت دام می‌تواند از ایجاد مقاومت میکروبی جلوگیری کرده و از تعداد ۷۲۰ هزار مرگ سالانه بر اثر عفونت‌های ناشی از مقاومت میکروبی در سراسر جهان جلوگیری کند.
- غذا را ایمن و سالم نگهداری کنید
فعالان عرصه تجارت و کسب‌وکارهای مرتبط با مواد غذایی، با انجام کنترل و روش‌های پیشگیری‌کننده می‌توانند از بیشتر مشکلات مرتبط با ایمنی و سلامت غذایی پیشگیری کنند. هر کسی که در فعالیت‌های مرتبط با تأمین و عرضه مواد غذایی نقش‌آفرینی می‌کند – از تولید تا فرآوری و فروش – باید از انطباق عملکرد خود با معیارهای استاندارد همچون HACCP که سیستمی برای تشخیص، ارزیابی و کنترل خطرات عمده مرتبط با سلامتی و ایمنی مواد غذایی است، اطمینان حاصل کند. شیوه‌های مناسب برای تولید، فرآوری، انبارداری و نگهداری مواد غذایی، علاوه بر کاهش احتمال بیماری، موجب کاهش خسارت‌های احتمالی در فرآیندهای پس از برداشت محصول می‌شود. استفاده از شیوه‌های مناسب به حفظ ارزش غذایی خوراکی‌ها و مواد غذایی و افزایش حداکثری سهم کسب‌وکارها در تجارت جهانی ۱.۶ تریلیون دلاری مواد غذایی کمک می‌کند.
- ایمنی و سلامت مواد غذایی را بررسی و ارزیابی کنید
مصرف‌کنندگان حق دارند متقاضی غذای ایمن و سالم باشند. با توجه به پیچیدگی‌های موجود در زمینه ایمنی مواد غذایی، مصرف‌کنندگان باید به اطلاعات به‌هنگام، واضح و معتبر در خصوص ارزش غذایی و خطر بیماری‌هایی که با انتخاب‌های غذایی آن‌ها مرتبط است دسترسی داشته باشند. سرمایه‌گذاری برای آموزش مصرف‌کنندگان در زمینه ایمنی و سلامت مواد غذایی می‌تواند به صورت بالقوه موجب کاهش بیماری‌های ناشی از مواد غذایی و در مجموع موجب صرفه‌جویی ۱۰ برابری در هزینه‌های صرف‌شده در این بخش می شود. بر این اساس، مصرف‌کنندگان باید این امکان را داشته باشند تا ضمن انتخاب گزینه‌های سالم غذایی برای خود، از نظام‌های پایدار غذایی نیز حمایت کنند.
- برای تامین ایمنی و سلامت غذا مشارکت و همکاری کنید
در نهایت امر، ایمنی و سلامت غذا یک مسئولیت مشترک است. دولت‌ها، نهادهای اقتصادی منطقه‌ای، کارگزاری‌های سازمان ملل متحد، آژانس‌های توسعه، سازمان‌های تجاری، مصرف‌کنندگان، و تولید‌کنندگان، مؤسسات دانشگاهی و پژوهشی و بخش خصوصی باید درمورد موضوعاتی که بر سلامت همه ما تاثیرگذار است با یکدیگر همکاری کنند. همکاری در سطوح جهانی، منطقه‌ای، و محلی، بین بخش‌های مختلف دولتی و همچنین ورای مرزها خصوصا هنگام مبارزه جهانی برای کاهش شیوع بیماری‌های ناشی از مواد غذایی ضروری است.
بر این اساس، فائو و سازمان جهانی بهداشت به عنوان آژانس‌های پیشروی سازمان ملل متحد در ترویج و پیشبرد تلاش‌های جهانی برای ارتقای ایمنی و امنیت غذایی و سلامت همگانی، از تمامی طرف‌ها و دست‌اندرکاران می‌خواهد تا در این مسائل حیاتی که اکنون و در آینده زندگی همه ما را تحت تآثیر قرار می‌دهد، همکاری کنند.
نمونه ای از محصولات مورد استفاده در حفظ سلامت و ایمنی غذا و مواد خوراکی